● POCZĄTKI DNI TWIERDZY NYSA
● ORGANIZATORZY DNI TWIERDZY W OSTATNICH LATACH
 

POCZĄTKI DNI TWIERDZY NYSA

W grudniu 1999r. powstało Towarzystwo Przyjaciół Fortyfikacji o/Opole z siedzibą w Nysie. Od początku miłośnicy nyskich fortyfikacji postawili sobie za cel odkrycie nyskich fortyfikacji przede wszystkim dla nysan. Tak, właśnie dla nysan, którzy w zasadzie uważali fortyfikacje za zarośnięte krzakami ruiny istniejące na obrzeżach miasta, gdzie mogą co najwyżej "wypoczywać" menele. Władze także nie dostrzegały problemu fortyfikacji. Pojęcie "Twierdza Nysa" nie funkcjonowało wśród mieszkańców miasta. TPF wybrał nowatorski w tamtych czasach sposób na "ożywienie fortyfikacji" i przybliżenie ich społeczności lokalnej poprzez organizowanie cyklicznej imprezy plenerowej o nazwie "Dni Twierdzy Nysa". Były to swoiste lekcje historii przybliżające nysanom historię ich Małej Ojczyzny i nowoczesne lekcje patriotyzmu.

Dzisiaj, po latach działalności Towarzystwa Przyjaciół Fortyfikacji, mieszkańcy Nysy mają świadomość posiadania dużej atrakcji historycznej jaką jest niewątpliwie Twierdza Nysa. Od kilku lat wszystkie partie i ugrupowania lokalne mają na swoich "sztandarach" wypisaną potrzebę rekonstrukcji i rewitalizacji nyskich fortyfikacji. Dzięki temu władze miejskie zauważając "problem nyskich fortów", podejmują działania mające na celu ratowanie fortyfikacji. Zwieńczeniem tych działań Urzędu Miasta i Towarzystwa Przyjaciół Fortyfikacji jest powstanie Parku Kulturowo-Przyrodniczego "Twierdza Nysa". Pierwszym prezesem Towarzystwo Przyjaciół Fortyfikacji był Marek Szczerski, a od 2007r. - Tadeusz Zdanowicz.

„Dni Twierdzy Nysa” są wspaniałym pomysłem na promocję Nysy i ściągnięcie turystów do miasta oraz uświadomienia mieszkańcom i władzom Nysy jak dużym skarbem są zaniedbane fortyfikacje.

Początki, z dzisiejszego punktu widzenia, wyglądały nader skromnie. Już w 2001r. TPF zorganizowało pierwsze Dni Twierdzy Nysa, a w zasadzie był to Dzień Twierdzy - sympozjum pt. SPOSOBY WYKORZYSTANIA OBIEKTÓW POFORTECZNYCH DO CELÓW REKREACYJNYCH połączone z pokazem walki o Fort Wodny w parku miejskim w wykonaniu klubu historycznego Cesarska Gwardia Miejska w Zlatych Horach, który odwołuje się do tradycji 59. regimentu piechoty Leopolda Josepha Marii von Daun istniejącego w latach 1740-1835. Klub istnieje od 1996r. i skupia obecnie ponad trzydziestu umundurowanych grenadierów. To ich pokazom bojowym w 2001r. i na Dniu Twierdzy Nysa w 2002r. zawdzięczamy zafascynowanie nyskich miłośników fortyfikacji wojskiem historycznym.

W 2003r. przy TPF powstała kilkunastoosobowa grupa rekonstrukcji historycznej, chcąca wykorzystać doświadczenia czeskich grenadierów i utworzyć w Nysie podobną grupę. Nyscy „fascynaci” czasów napoleońskich postanowili promować narodową historię i najszczytniejsze tradycje legionów polsko-włoskich, utworzonych w 1797r. przez generała Jana Henryka Dąbrowskiego, a walczących do 1806r. w Italii, w latach 1808-1812 na Półwyspie Iberyjskim, następnie w Rosji, Niemczech i Francji. Dlaczego właśnie legia polsko-włoska? Wykorzystano tutaj fakt, że w 1807r. na terenie Nysy stacjonowały dwa pułki piechoty i oddział pułku ułanów Legii Nadwiślańskiej (wywodzące się właśnie z legionów Dąbrowskiego). Postanowiono utworzyć I batalion, 1 kompanii grenadierów pierwszego pułku legii polsko-włoskiej. Zrekonstruowano historyczne umundurowanie i częściowo uzbrojono grenadierów. Dowódcą kompanii grenadierów został Marek Szczerski.

Już latem 2003r. kilkunastoosobowa grupa nyskich legionistów zaprezentowała się na III Dniach Twierdzy Nysa. Organizatorzy tej dużej, trzydniowej imprezy (TPF, Urząd Miasta i Gminy Nysa oraz Nyski Dom Kultury) zajęli I miejsce w konkursie na najlepszy program współpracy międzynarodowej (i nagrodę pieniężną - 3 tys. zł) od marszałka Sejmiku Województwa Opolskiego. Dni Twierdzy stały się dużą, cykliczną imprezą historyczną skierowaną do turystów przebywających na naszym terenie. Jest to doskonała promocja turystyczna naszego miasta. Tradycyjnie kulminacyjnym punktem imprezy była bitwa o Fort Wodny z udziałem kilku grup historycznych z Czech, Sobótki i Nysy (łącznie ponad 100 żołnierzy). Tym razem fortu bronili polscy legioniści w służbie napoleońskiej, a atakowali żołnierze pruscy. Przy tej okazji istniała możliwość bezpłatnego zwiedzania zabytkowych obiektów fortecznych i zorganizowano grę terenową „Poszukiwanie skarbu Twierdzy Nysa”.

Tradycyjnie latem 2004r. TPF przy współudziale UMiG i NDK zorganizowało dwudniowe IV Dni Twierdzy Nysa. Program imprezy był podobny do wcześniejszych uroczystości – były gry, konkursy, koncert, no i oczywiście bitwa – większa i ciekawsza od poprzednich. Na rynku nyscy grenadierzy otrzymali sztandar wykonany w tutejszym Ognisku Plastycznym.

W 2005r. TPF zorganizowało V Dni Twierdzy Nysa. Ponieważ miała być to wyjątkowo duża impreza, w której uczestniczyć miało 160 żołnierzy w historycznych mundurach, w tym Czesi ze Zlatych Hor, Brna i Iczyna, wymagała większego budżetu niż poprzednie. W tym celu członkowie TPF napisali ciekawy projekt corocznej bitwy i dzięki temu zdobyli 50 tys. zł z Kontraktu Wojewódzkiego dla Województwa Opolskiego.

Skala widowiska zaczęła przerastać możliwości garstki zapaleńców działających w ramach Towarzystwa Przyjaciół Fortyfikacji wspomaganych przez wszystkie te lata przez Urząd Miasta i Nyski Dom Kultury. Potrzebny był większy rozmach (fundusze) jakie zapewnić mogły władze samorządowe. Impreza rozrastała się, zbliżała się 200. rocznica zdobycia Twierdzy Nysa (w 1807r.). Wraz z nowym organizatorem zmieniło się też miejsce inscenizacji. Przez pierwsze pięć lat widowisko odbywało się na majdanie Fortu Wodnego. Nie można tu było organizować bitew z większą ilością żołnierzy.
 

Oto wykaz największych imprez zorganizowanych przez nasz oddział TPF w ostatnich latach (ilość uczestników jest szacunkowa)

Od 2006r. organizatorem Dni Twierdzy Nysa został Urząd Miasta i Gminy Nysa. W związku z większym rozmachem widowiska pole bitwy przeniesiono na przedpole Fortu II (na terenie byłego poligonu).

Na VI Dni Twierdzy Nysa '2006r. zjechało prawie 300 żołnierzy w historycznych strojach. Organizacja widowiska kosztowała 100 tys. zł (76 tys. zł pochodziło ze środków UE z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu INTERREG III A Czechy-Polska). Był to generalny sprawdzian dla nowych organizatorów przed przyszłorocznym, jubileuszowym widowisku.

Zdobyte doświadczenia pozwoliły dobrze zorganizować VII Dni Twierdzy Nysa '2007r. Były to obchody 200-lecia zdobycia Twierdzy Nysa przez wojska napoleońskie. Na bitwę zaproszono prawie 500 żołnierzy w historycznych mundurach. Oprócz polskich regimentów uczestniczyły Grupy Rekonstrukcji Historycznych z Czech, Węgier, Niemiec i Włoch. Było to widowisko ocenione przez rekonstruktorów na najlepsze ze zorganizowanych w Polsce w 2007r.

ORGANIZATORZY DNI TWIERDZY NYSA '2008-2010

Projekt pn. „Rekonstrukcje historyczne wspólnym produktem turystycznym polsko-czeskiego pogranicza” otrzymał decyzję o współfinansowaniu ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Współpracy Transgranicznej Republika Czeska – Rzeczpospolita 2007-2013.
Projekt otrzymał pierwsze miejsce w swojej dziedzinie wsparcia, tj. 3.2. Wspieranie przedsięwzięć kulturalnych, rekreacyjno-edukacyjnych oraz inijatyw społecznych.

Partnerami w projekcie jest 9 wnioskodawców z Polski i Czech, tj. Gmina Nysa, Gmina Kłodzko, Gmina Świdnica, Gmina Kędzierzyn-Koźle, Gmina Stoszowice, Miasto Zlate Hory, Miasto Kraliky, Jaromer i Stowarzyszenie „Komitet pro udrzovani pamiatek z valky roku 1866”.

Łączny budżet projektu (na trzy lata) wynosił 1.421.000 EUR, w tym dla Nysa – do 310 tys. EUR.

Realizacja działań przewidzianych w projekcie obejmuje 3 lata od 2008 do 2010, w ramach których planuje się:

• zorganizowanie u każdego partnera 3 rekonstrukcji historycznych i imprez towarzyszących,

• opracowanie wspólnego kalendarza imprez na okres realizacji projektu,

• utworzenie lub doposażenie regimentów w mundury i sprzęt,

• zorganizowanie przejazdów mieszkańców miast na inscenizacje bitew u Partnerów,

• wspólną promocję projektu, polegającą, m.in. na: opracowaniu materiałów promujących wspólny produkt turystyczny fortyfikacji, opracowaniu filmów dokumentujących przebieg inscenizacji, utworzeniu wspólnej strony internetowej, zorganizowaniu kampanii promocyjnej w mediach, itp.

Oprócz ww. wspólnych działań w ramach udziału finansowego Gminy Nysa planowany jest zakup trwałych produktów projektu, w tym: wykonanie przyłącza energetycznego Fortu II, zakup przenośnego systemu monitoringu i przyczepy do przewozu wyposażenia, wykonanie namiotów, skrzyń magazynowych na broń, mundurów, strojów dla markietanek, wykonanie filmu na DVD i albumu A4, itp.
Projekt otrzymały dofinansowanie w wysokości 85% kosztów kwalifikowanych.
 

ORGANIZATOR DNI TWIERDZY NYSA '2011 i '2012

Organizatorem Dni Twierdzy Nysa w 2011 i 2012 roku jest Urząd Miasta i Gminy Nysa. Impreza nie jest dofinansowywana z żadnego projektu - w całości finansowana z funduszy gminnych. Działania władz samorządowych wspomagają Towarzystwo Przyjaciół Fortyfikacji Twierdza Nysa i Nyski Dom Kultury.

Urząd Miejski
w Nysie